Ostroróg – trochę historii…

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi sprzed ponad sześciuset lat, z 1383 r., a  zawarta była w kronice Jana z Czarnkowa. Powodem zapisu tej informacji był właściciel wsi Ostroróg, Dziersław Grochola, czynnie zaangażowany w wojnę domową Nałęczów z Grzymalitami. Kronikarz w swoich zapiskach wymienił wieś i fortalicjum. Fortalicjum mieściło się na półwyspie jeziora Wielkiego. Z relacji Jana z Czarnkowa wynika, że był to niewielki obiekt obronny. Osadę targowa, pod grodem wzmiankowano po raz pierwszy w 1398 r.

Miasto Ostroróg swoją sławę w dużej mierze zawdzięcza szlacheckiej rodzinie Ostroróg. Założycielem rodu i Ostroroga był Sędziwoj (1375-1441), syn Dziersława Grocholi. Sędziwoj z Ostroroga założył miasto i wybudował kościół parafialny. Lokację Ostroróg otrzymał jeszcze przed 1412 r. Sędziwoj prawdopodobnie zastąpił drewniane fortalicjum murowanym zamkiem. Z rąk Władysława Jagiełły otrzymał najwyższe urzędy w ówczesnej Wielkopolsce: Wojewody Poznańskiego (1406 r.) i Starosty Generalnego Wielkopolski. Podczas bitwy pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew. Towarzyszył Jagielle w licznych podróżach. Zapewnił następnym pokoleniom panów z Ostroroga znaczącą pozycję ekonomiczną i społeczną.

Za czasów Sędziwoja w Ostrorogu, podobnie jak w innych miastach polskich, przez kilkadziesiąt lat po lokacji władzę sprawował wójt. Pierwsze informacje o samorządzie miejskim w Ostrorogu pochodzą z 1462 r. Rada miejska była organem ustawodawczym i sądowniczym. Na jej czele stał burmistrz. Wybierali go spośród siebie rajcy na okres jednego roku. Zachowały się wzmianki o pierwszych burmistrzach Ostroroga. W roku 1503 burmistrzem był Maciej Wróbel, w  1583 r. Jan Klucznik, w 1607 r. Piotr Rosigroch, w latach 1620-24 Łukasz Jaździk, w 1632 r. Jakub Jądro. Pierwszą wzmiankę o pieczęci miejskiej datuje się na 1583 r.

Dane historyczne wskazują że Ostroróg należał do kategorii mniejszych miast. Odbywały się tu jarmarki roczne i tygodniowe. Niewiele wiadomo o mieszkańcach Ostroroga i strukturze społecznej aż do XVII wieku. Podstawą utrzymania dla tutejszej ludności była uprawa roli, chów zwierząt i  rzemiosło. Rzemieślnicy pracowali na potrzeby mieszkańców miasta, dziedzica i ludności wiejskiej.

Od początków XV wieku było coraz głośniej o  Ostrorogu w Wielkopolsce, Polsce, a także w Europie, głównie za sprawą osiedlenia się w nim Braci Czeskich. Za ich przyczyną Ostroróg stał się centrum reformacji w XVI i XVII wieku. Bracia Czescy przebywali w Ostrorogu przez prawie 100 lat. W tym czasie w mieście znajdowały się: archiwum, biblioteka, seminarium duchowne. Jakub Ostroróg (zm. W 1568 r.) oddał im w posiadanie kościół i plebanię. Bracia opuścili Ostroróg ok. roku 1650.

W okresie reformacji na terenie Ostroroga osiedliły się rodziny szkockie. Urodził się tutaj Andrzej Węgierski - historyk reformacji, kaznodzieja, tłumacz - autor pierwszego w Europie rysu dziejów reformacji w Europie Wschodniej.

. Wysoką pozycję społeczną zyskał wnuk Sędziwoja - Jan (zm. 1501 r.). Pełnił on funkcję Wojewody Poznańskiego, był pisarzem politycznym, autorem traktatu politycznego "Memoriał o naprawie Rzeczypospolitej" oraz pierwszego w Polsce podręcznika do nauki gry w szachy pt.,,Nauka o szachach”, w którym jako pierwszy wprowadził numerację pól na szachownicy od 1 do 8 i od A do H.

Ostroróg przez cały czas swojego istnienia był miastem prywatnym. Po śmierci ostatniego z Ostrorogów w 1624 r. miasto przeszło we władanie rodziny Potockich, w 1660 roku – Radziwiłłów, Ostrorogiem władali także Zalescy i Malechowscy. Od drugiej połowie XVIII wieku aż do 1939 r.
właścicielem majątku była rodzina Kwileckich.

Miasto upadło w XVIII w. – ucierpiało bardzo na skutek wojen, pożarów i zarazy. W pierwszej połowie XIX w. mieszkańcy zajmowali się płóciennictwem i rolnictwem. W drugiej połowie stulecia funkcjonowały tu młyn, gorzelnia, browar, szpital, dwie kasy pożyczkowo – oszczędnościowe.

W czasie rozbiorów Ostroróg należał do Prus powstania wielkopolskiego rozbrojono stacjonujący w Ostrorogu oddział wojsk niemieckich. W okresie międzywojennym miasto miało charakter rolniczy. Spod okupacji hitlerowskiej Ostroróg  został wyzwolony 27 stycznia 1945 roku przez wojska generała Żukowa.